Ĕмĕрлĕхе çирĕм çулхисем

1921-мĕш выçлăх çулхине Никита Яковлев çемйинче çамрăк арăмĕ тата икĕ хĕрачи вилнĕ. Вăл тĕне ĕненекен, ырă, ĕçчен тата хутла пĕлекен кил хуçи пулнă. Яковлев лаша, ĕне тата тына усранă. Хресчен хуçалăхне те тыт­са пымалла пулнă. Бишкаин çынни иккĕмĕш хут авланма шутланă. Çĕнĕ çемьере тăватă ывăл çуралнă. Ашшĕ вĕсене питĕ вĕрентесшĕн пулнă, вĕсем хутла пĕлччĕр тесе тăрăшнă. Аслă ывăлĕ, Саша, шкулта тăрăшса вĕреннĕ, ма­лалла Треппел ялĕнче пĕлÿ илнĕ. Яш питĕ хастар, патвар, çÿллĕ, пĕр метр та тăхăрвунă сантиметра яхăн, илемлĕ пулнă. Вăл комсомола кĕнĕ, çар летчикĕ, чаплă Валерий Чкалов пек пулма ĕмĕтленнĕ. Комсомол путевкипе Алек­сандра летчиксен училищине янă. Яковлев курсантăн вĕçме вĕренес тĕлĕшпе ĕç ăнман, ăна десант училищине куçарнă. Çамрăк десантник-лейтенант­сене, ĕнерхи ачасене, сывлăш десант корпусне янă. Тăшман тылне пысăк шутпа десант çарĕсем кĕртнĕ. Десантник­сем кирек епле çанталăкра, кирек хăш вырăнта кăнтăрла та, çĕрле те çапăçма пĕлнĕ. Хĕрлĕ Çар государство чик­кине çитсен, тăшман тылĕнче пысăк десант операцийĕсем ирттермелли кирлĕлĕх пĕтнĕ. Десант çарĕсене салатнă, унч­ченхи десантниксене мото­пехота çарĕсене янă. „Десант çарĕсем – парашютпа сикме пĕлекен çунатлă пехота” тесе ахальтен каламаççĕ. Нумайрах чухне пĕчĕк йышлă куçăмлă десант поздразделенийĕсемпе усă курнă.

1944 çулхи октябрь уйăхĕнче десантниксен ушкăнне Польша вăрманне çитерсе хăварнă. Яковлев лейтенантăн ушкăнĕ каялла таврăнман. Десантниксем, тĕпрен илсен, талăкăн тĕттĕм вăхăтĕнче тапăннă. Ăнсăртлăх, çирĕплĕх, тата хăюлăх вĕсен тĕп хĕçпăшалĕ пулнă. Яковлев ушкăнĕнчи десантниксемпе мĕн пулса иртнĕ-ши? Паллă мар. Тен, засада, ăнăçлă мар анса ларнă е нимĕç çарĕсен пысăкрах вăйĕпе тытăçнă? Вĕсем çинчен нимĕнле све­дени те çук. Çапла 15 çамрăк десантник хыпарсăр çухалнă. 1945 çул пуçламăшĕнче Яков­левсен çемйине хыпарсăр çухалнă Яковлев Александр Никитович çинчен извеще­ни килнĕ. Извещени хыççăн ашшĕ, Никита Гаврилович, тата амăшĕ, Раисия Яковлев­на, командованинчен пурлăх пулăшăвĕ тата Тав çырăвĕ илнĕ. Ывăлĕн япалисемпе по­сылка та пулнă. Унта – парти билечĕ, орден кĕнекисем, II степень Мухтав тата Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕсем.

Сашăн Украинăра сав­ни пулнă. Украин хĕрĕ тата Бишкаин каччи пĕр-пĕрне юратса пăрахнă. Александр унăн чĕринех кĕрсе вырнаçнă, вăрçă хыççăн вăл Бишкаин ялне те килсе кайнă. Юратнă çынран çыру мĕншĕн вăрахчен пулманни çинчен çакăнта çеç пĕлнĕ.

Вăрçăра пуç хунă хамăрăн ентешсем çинчен сведенисене пайăн-пайăн пуçтарасси – йывăр шырав. Анчах çак ĕç яланах пымал­ла. Александр Яковлев пекех, вĕсенчен нумайăшĕ 19-20 çулта пулнă. Çак каччăсем пурăнса та ĕлкĕреймен. Çамрăкла пурнăçран уйрăлнă, вĕсен вилтăприйĕсем паллă мар. Пирĕн Тăван çĕршыва хÿтĕленисене эпир пĕлме тата асра тытма тивĕçлĕ.