Йăлтăртатса тăр, паттăр çăлтăрĕ!

Николай Иванович Васильев вунă çула яхăн каярах пурнăçран уйрăлчĕ, ан­чах унăн сăнарĕ халĕ те, таса тата çутă çын тĕслĕхĕ пек, каласа панисенче час-часах тухса тăрать.

Вăл 1923 çулхи майăн 13-мĕшĕнче Манъел ялĕнче çуралнă. Хресчен ĕçне туса пурăннă: сухаланă, тырă акнă, çитĕнтернĕ. Инкек çинчен нимĕн те кала­ман. Çав вăхăтра вăрçă пуçланса кайнă! Тăван çĕршыва хÿтĕлеме тăнă чухне вăл 18 çулта çеç пулнă. 1942 çулхи майăн 16-мĕшĕнче салтак шинелĕ тăхăннă та вăрçă çулĕсемпе утнă. Николай Иванович Волхов фронтĕнче çапăçнă, Новгород хулине ирĕке кăларнă, Ленинград бло­кадине татма, Австрине, Бухарест, Буда­пешт хулисене ирĕке кăларма хутшăннă. Çавăнта вăл аманнă. Çĕнтерÿллĕ çулта демобилизациленнĕ хыççăн килне таврăннă.

Унчченхи фронтовик каласа панă чухне час-часах Новгород хулине – „тăшмансене çывăха яман” хулана - асăнса илетчĕ, ăна 1944 çулхи январь­те ирĕке кăларнă. Хула оккупацийĕ 1941 çулхи август варринчен пуçласа тăсăлнă. Хулана 883 кун хушшинче пĕтĕмпе аркатнă. Вăрçă хулари тата унăн таврашĕнчи палăксене питĕ пысăк тата юсама çук сиен кÿнĕ. Вăхăтра эва­куацилемен Новгород музейĕн архе­ологи, хаклă истори тата искусство коллекцийĕсене пĕтĕмпе çаратнă. Хула хуçалăхне тата промышленность предприятийĕсене пурне те аркатнă, Новгород архитектурин тĕнчипе чапа тухнă палăксем ишĕлчĕке çаврăннă.

Волхов фронтĕнчи çапăçусем çинчен час-часах каласа паратчĕ, вăл унта çыхăну отделенийĕн командирĕ пулнă. „Часть оборона йышăнчĕ те обо­рона сооруженийĕсемпе çирĕпленсе ларчĕ. Шăтăксем те (личнăй состав пы­танмалли ансат хÿтлĕх) ун пеккисем пулса тăчĕç. Тăшман контрнаступле­ни пуçларĕ. Танксенчен пĕри ман пуç çийĕнченех иртсе кайрĕ, эпĕ шăтăкран тухрăм та вут хыптаракан граната ывăтрăм. Танк чарăнса тăчĕ, тăшмансем вара унтан шуса тухма тытăнчĕç, вĕсене автомат черечĕ тĕп турĕ”, - аса илетчĕ ветеран.

Çĕнтерÿ салтакĕсен çапăçури паттăрлăхĕ, çав историлле событисем çинчен асаилÿсем пирĕн асра яланах упранĕç.

Николай Васильев Хĕрлĕ Ялав, I степень Отечественнăй вăрçă тата III степень Мухтав орденĕсемпе, „Буда­пешта илнĕшĕн”, „1941-1945 çулсенчи Аслă Отечественнăй вăрçăра Германие çĕнтернĕшĕн” медальсемпе наградăланнă, Верховнăй Главнокомандующи И.В. Ста­лин сакăр хут Тав туни пур.

Вăрçă вĕçленнĕ хыççăн виçĕ çултан вăл Васса Алексеевнăна качча илнĕ. Пĕрин хыççăн тепри хĕрача тата тăватă ывăл çуралнă. Тивĕçлĕ канăва кайиччен Николай Иванович Шланлă шкулĕнче ис­тори вĕрентрĕ. Хĕр мăнукĕсем те унăн çулĕпе кайрĕç.

Аслă Çĕнтерÿ кунĕнче эпир пирĕн аттен, асаттен, кукаçин тата ват асатте-кукаçин портречĕпе тĕрлĕ хуласенче – Стерлитамакра, Тюменьре, Нефтею­ганскра, Сургутра, Надымра – „Вилĕмсĕр полк” ретĕнче иртсе тухăпăр. Тата, пал­лах, тăван Аургазă районĕнчи Толбазă ялĕнче.